Medeniyet Ölçütleri Serisi

Nezaket

Medeni insan vasıfları arasında en belirgin olanlarından biri nezakettir. İlkel insan kabadır zira hemen hemen hiçbir konuda bilgisi ve görgüsü yoktur. Bu bilgi ve görgü eksikliğinin sebebi, evrimsel açıdan henüz hayvansal davranışlardan kurtulamamış olmasıdır. Beyninde çok az düşünce üretilir ve bunlar da yalnızca hayati konulardır. Nezaket gibi ilkel insanın dünyasında hayatta kalmak adına pek de işe yaramayacak bir özelliğin henüz ortaya çıkmamış olması gayet doğaldır.

Tarihsel süreç bir yana, nezaket ilkellikten modernliğe yükselen medeni vasıflardan biri olarak, bugünün dünyasında da bir medeniyet ölçütü olma özelliğini korur.

Bugün dünya üzerinde yaşayan insan topluluklarına bakıldığında nezaketin toplumsal alanda yaygın olduğu toplulukları diğerlerine nazaran daha medeni kabul edebiliriz.

Örnek üzerinden gidecek olursak; nazik insanlardan oluşan bir toplumda, kaba insanlardan oluşan bir topluma kıyasla birçok olumlu farklılık göze çarpar. Çünkü nazik insanlar, kaba insanların aksine diğerlerine kötü davranmazlar. Bu da karşılıklı tehdit olma durumunu ortadan kaldırır. Tehdit olma durumu ortadan kalkınca ise sürekli savunmada kalmanın yarattığı gerilim hiç oluşmamış olur.

Fakat bunun aksine, kaba insanlardan oluşan toplumlarda sürekli bir gerilim vardır. Bu gerilimin sebebi elbetteki çeşitli tehditlerdir. Bu tehditler, herkesin birbirine kötü davranması sayesinde hayatın her alanında hissedilir. Oysa bir kişi kötü niyetli dahi olsa en azından nezaket yolunu seçerse, bu sayede açıktan bir tehdit oluşturmaz ve bu da toplumsal gerilime yansımaz. Oysa daha az medeni toplumlarda kimse bu yolu seçmez çünkü nezaket toplumsal algıda olumlu bir anlam taşımaz.

Medeni bir toplumun olmazsa olmazı olan nezaket, daha az medeni bir toplumda önemini yitirir. Sonuç olarak medeniyet sıralamasında ne kadar geriye gidersek, nezaketten o denli uzaklaşırız.